Bạn đang nỗ lực luyện thi IELTS nhưng kết quả chưa như mong đợi? Rất có thể vấn đề nằm ở cách bạn tư duy về việc học. Hiện nay, nhiều bạn trẻ chọn cách tự học ielts để có thể linh hoạt và chủ động hơn về thời gian, tuy nhiên có không ít bạn dù đã tự học trong thời gian dài nhưng vẫn không thấy tiến bộ. Việc chọn đúng phương pháp là yếu tố quan trọng nhất khi quyết định tự học IELTS, đặc biệt là đối với những người mới bắt đầu. 

1. Tự học trước rồi tìm nơi luyện thi sau

Nhiều người cho rằng nên tự học IELTS trước để “làm nền”, rồi sau đó mới đăng ký học luyện thi ở trung tâm. Nghe qua thì có vẻ hợp lý – nhưng thực tế lại là một trong những lối tư duy sai lầm phổ biến khiến nhiều bạn không thể cải thiện điểm số như mong muốn.

Khi chưa có nền tảng vững vàng và không có người định hướng, việc tự học dễ dẫn đến tình trạng “học mà không hiểu”, hoặc tưởng mình đã hiểu nhưng thực chất lại hiểu sai. Đặc biệt, IELTS là một kỳ thi học thuật với cấu trúc và yêu cầu rất khác so với việc học tiếng Anh giao tiếp thông thường. Tự học mà không nắm rõ định hướng sẽ khiến bạn dễ rơi vào cảnh lãng phí thời gian, công sức, mà hiệu quả đạt được gần như không đáng kể.

Trên thực tế, tự học chỉ thật sự phát huy hiệu quả khi bạn đã có trình độ tiếng Anh nhất định – tối thiểu khoảng 5.0 IELTS trở lên, và nếu muốn học hoàn toàn độc lập thì nên ở mức 6.5 trở lên. Khi đó, bạn mới có thể đọc hiểu tài liệu chuyên sâu, sử dụng từ điển học thuật đúng cách và tự điều chỉnh phương pháp học phù hợp.

Do đó, nếu bạn là người mới bắt đầu hoặc còn chưa nắm chắc nền tảng, lời khuyên tốt nhất là hãy tìm người hướng dẫn có kinh nghiệm hoặc một lộ trình học bài bản ngay từ đầu. Việc này không chỉ giúp bạn tiết kiệm thời gian mà còn tăng tốc độ cải thiện điểm số đáng kể. Tư duy “tự học trước rồi mới học bài bản sau” tưởng chừng tiết kiệm, nhưng thật ra lại là một cái bẫy âm thầm khiến bạn dậm chân tại chỗ suốt nhiều tháng trời.

2. Qúa nóng vội để nâng mức band điểm IELTS

Trong hành trình luyện thi IELTS, ai cũng mong muốn nhìn thấy kết quả càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, đây lại chính là cái bẫy tâm lý khiến nhiều người mắc sai lầm nghiêm trọng. IELTS là một kỳ thi mang tính học thuật cao, đòi hỏi cả quá trình xây nền tảng, luyện kỹ năng, và rèn chiến thuật. Nếu bạn chỉ chăm chăm muốn “nâng band trong 2-3 tháng”, rất dễ rơi vào trạng thái thất vọng, chán nản khi không thấy sự tiến bộ rõ rệt ngay lập tức.

Một biểu hiện phổ biến của sự nóng vội là lao vào giải đề ồ ạt khi chưa nắm rõ kỹ năng cốt lõi. Nhiều người nghĩ rằng cứ làm nhiều đề Cambridge, luyện nhiều bộ đề là điểm sẽ tăng. Nhưng thực tế hoàn toàn ngược lại: khi bạn chưa hiểu sâu cấu trúc đề, chưa có chiến lược làm bài rõ ràng, việc làm đề chỉ khiến bạn củng cố… lỗi sai. Dần dần, bạn cảm thấy mình “dậm chân tại chỗ”, học mà không vào, làm bài thì hiểu lờ mờ, nghe hay đọc cũng chỉ lướt qua nội dung một cách hời hợt.

Giải pháp không nằm ở cường độ, mà ở chiến lược. Thay vì đặt mục tiêu mơ hồ như “nâng band trong 3 tháng” hay ép bản thân học 6 tiếng mỗi ngày, hãy bắt đầu từ những mục tiêu cụ thể, khả thi và tạo được thói quen học tập bền vững. Ví dụ: mỗi ngày đọc 10 trang tài liệu tiếng Anh, mỗi tuần ghi âm 3 lần để tự sửa phát âm, hoặc luyện viết một bài essay và nhờ người có chuyên môn nhận xét.

Quan trọng hơn cả, hãy dành thời gian đầu tư vào việc xây nền tảng ngôn ngữ và hiểu rõ phương pháp làm từng dạng đề. Khi bạn đã có kỹ năng và chiến thuật trong tay, việc giải đề lúc đó mới thật sự hiệu quả – và điểm số mới có cơ hội tăng lên rõ rệt, thay vì chỉ là cảm giác “học nhiều nhưng không lên trình”.

3. Dùng từ vựng “quá cao siêu” là cách nâng band IELTS nhanh nhất

Một trong những ngộ nhận phổ biến của người học IELTS là tin rằng càng sử dụng nhiều từ vựng “đao to búa lớn”, càng dễ gây ấn tượng và kéo điểm lên. Chính vì vậy, nhiều người lao vào sưu tầm từ vựng học thuật, idiom khó nhớ, hay cụm từ “sang chảnh” với hy vọng điểm Writing hay Speaking sẽ cải thiện nhanh chóng. Tuy nhiên, đây lại là một lối tư duy sai lầm và phản tác dụng.

Không thể phủ nhận rằng IELTS yêu cầu thí sinh sử dụng ngôn ngữ học thuật hơn so với giao tiếp hàng ngày. Nhưng điều đó không có nghĩa là bạn phải dùng từ ngữ quá cao siêu, khó hiểu hoặc không phù hợp với ngữ cảnh. Trong phần Writing, nếu bài viết của bạn thiếu mạch lạc, luận điểm yếu, sai ngữ pháp… thì dù từ vựng có “xịn” đến đâu cũng không thể cứu vãn được điểm số. Thậm chí, khi người chấm nhận ra bạn đang cố “nhồi nhét” từ học được từ đâu đó mà không thực sự hiểu rõ cách dùng, họ sẽ đánh giá bài viết thiếu tự nhiên và thiếu kiểm soát.

Với phần Speaking, việc sử dụng từ vựng quá hàn lâm trong khi phát âm chưa chuẩn, hoặc dùng sai sắc thái nghĩa, không những không giúp bạn ghi điểm mà còn khiến phần trình bày trở nên gượng gạo, mất tự nhiên – điều mà giám khảo IELTS luôn đánh giá rất thấp. Ngược lại, sử dụng từ ngữ đơn giản, dễ hiểu, phát âm chuẩn, kết hợp với cách diễn đạt trôi chảy và phản xạ tốt sẽ giúp bạn đạt điểm cao hơn nhiều.

Trên thực tế, những thí sinh đạt IELTS 8.0 – 8.5 không phải vì họ biết quá nhiều từ khó, mà vì họ sử dụng ngôn ngữ một cách linh hoạt, tự nhiên và chính xác. Những cụm từ nâng cao họ dùng đến đều là kết quả của quá trình tiếp xúc thực tế và rèn luyện lâu dài, chứ không đến từ việc “học vẹt” hay học để khoe trình.

4. Học theo các bài mẫu band cao thì điểm cũng sẽ cao theo

Nhiều thí sinh sau khi thi IELTS hoặc các thầy cô giáo thường chia sẻ các câu trả lời mẫu (sample answer) trên mạng xã hội, diễn đàn học tập… Những bài mẫu này thường rất chỉn chu, từ vựng học thuật, ý tưởng hay, cấu trúc mạch lạc – điều này khiến không ít người học lầm tưởng rằng: chỉ cần học thuộc, chép lại những gì trong bài mẫu là sẽ đạt được điểm cao như người viết. Đây là một sai lầm tai hại.

Không thể phủ nhận rằng bài mẫu là nguồn tài liệu tham khảo rất giá trị. Tuy nhiên, nếu chỉ tiếp cận chúng một cách thụ động – tức là học thuộc lòng nguyên xi, ghi nhớ máy móc theo kiểu “gặp đề giống vậy thì chép lại” – thì bạn đang tự biến mình thành cái máy ghi nhớ thay vì người làm chủ ngôn ngữ. Điều gì sẽ xảy ra nếu đề thi không “trúng tủ”? Bạn sẽ hoang mang, mất bình tĩnh và không biết nên triển khai thế nào. Nguy hiểm hơn, giám khảo IELTS – vốn là những người có kinh nghiệm dày dặn – rất dễ nhận ra khi nào thí sinh đang lặp lại những mẫu câu học thuộc chứ không phải diễn đạt tự nhiên theo tư duy của bản thân.

Điều đó không có nghĩa là bạn nên bỏ qua bài mẫu. Vấn đề không nằm ở bản thân bài mẫu mà nằm ở cách bạn sử dụng chúng. Thay vì chỉ chăm chăm học thuộc từ vựng, hãy dành thời gian phân tích: Bài viết này hay ở điểm nào? Ý tưởng được triển khai ra sao? Vì sao lại dùng cấu trúc câu đó? Tại sao từ vựng ấy lại phù hợp với ngữ cảnh? Khi bạn hiểu cách bài mẫu được xây dựng, bạn sẽ học được tư duy, chiến lược và kỹ năng – những yếu tố thực sự giúp bạn tăng điểm.

Tóm lại, bài mẫu là công cụ, không phải là cứu cánh. Cách bạn khai thác bài mẫu quyết định việc bạn học được gì từ chúng. Nếu bạn biết cách tiếp cận thông minh, bài mẫu có thể giúp bạn mở rộng tư duy, học cách diễn đạt hiệu quả và rèn kỹ năng viết/nói một cách bền vững. Còn nếu bạn chỉ học thuộc, thì dù có đọc trăm bài mẫu đi nữa, band điểm của bạn vẫn sẽ dậm chân tại chỗ.

5. Không làm lại bài cũ, chỉ thích làm bài mới

Trong quá trình luyện thi IELTS, nhiều người có xu hướng chỉ tập trung vào việc làm đề mới. Với Listening hay Reading, việc thử sức với đề chưa từng gặp mang lại cảm giác hứng thú hơn nhiều so với việc “mò lại” đề cũ. Với Writing, không ít bạn cũng chạy theo số lượng – viết càng nhiều đề càng tốt, hoặc chỉ đơn giản là đọc bài mẫu và chép từ vựng vào sổ tay. Tưởng như đó là cách học tích cực, nhưng thực chất đây lại là tư duy học thiếu chiều sâu.

Sự thật là, chính việc “làm lại đề cũ” mới là bước quan trọng giúp bạn cải thiện kỹ năng và nâng band điểm. Mỗi đề thi đã làm là một cơ hội quý giá để bạn phân tích sai lầm, hiểu rõ nguyên nhân vì sao mình trả lời sai, hoặc tại sao lập luận của mình chưa chặt chẽ. Những câu hỏi như “Mình thiếu từ vựng ở đâu?”, “Mình chưa nắm rõ dạng bài này như thế nào?”, “Cách mình diễn đạt có bị lan man không?” – đều cần thời gian để suy ngẫm và sửa chữa. Đây mới là lúc bạn học được nhiều nhất.

Ngược lại, nếu chỉ liên tục làm đề mới mà không quay lại phân tích những gì đã làm sai, bạn rất dễ mắc đi mắc lại một kiểu lỗi mà không hề hay biết. Những “lỗ hổng” kỹ năng không được lấp đầy sẽ khiến năng lực của bạn mãi dừng ở mức nửa vời – nghe thì hiểu loáng thoáng, đọc thì sót chi tiết, viết thì lủng củng, nói thì thiếu logic. Và khi đó, dù bạn có luyện bao nhiêu đề, điểm số vẫn dậm chân tại chỗ.

Phải thừa nhận: việc làm lại đề cũ không hề dễ chịu. Nó đòi hỏi sự kiên nhẫn, kỷ luật và khả năng tự đối mặt với lỗi sai của chính mình – điều mà rất nhiều người học bỏ qua. Nhưng nếu bạn thật sự nghiêm túc, chính giai đoạn này sẽ giúp bạn tiến bộ nhanh hơn cả việc cày đề liên tục.

Đừng chỉ chạy theo số lượng. Hãy luyện sâu, luyện kỹ, luyện lại – với cả 4 kỹ năng: Nghe, Nói, Đọc, Viết. Khi bạn kiên trì nhìn lại những gì mình từng làm, bạn mới thực sự nhìn thấy bản thân đang ở đâu – và tiến lên một cách vững chắc.